Brak objawów alergii mimo pozytywnego testu serologicznego - co oznacza?

Pierwszym krokiem do zdiagnozowania alergii jest zebranie przez lekarza podstawowych informacji na temat stanu zdrowia pacjenta i wykonanie rutynowych badań. Zdarza się, że już na podstawie wywiadu można określić bezpośredni związek między danym alergenem a występującymi u pacjenta objawami.

Sprawa komplikuje się jednak wtedy, gdy specjalista nie jest w stanie jednoznacznie wskazać, na jaki produkt pacjent reaguje lub pojawiające się objawy są charakterystyczne dla całej grupy alergenów. Właśnie dlatego w diagnostyce alergii stosuje się wiele specjalistycznych testów, w tym tzw. testy serologiczne, które opierają się na badaniach krwi. Należy jednak mieć świadomość, że w pewnych przypadkach mogą one dać pozytywną odpowiedź nawet wtedy, gdy nie wykazujemy żadnych objawów alergii.

Na czym polegają testy serologiczne wykorzystywane do diagnozy alergii?

Kluczowymi informacjami, jakie uzyskuje się w diagnostyce alergii, to identyfikacja czynnika wywołującego reakcję alergiczną oraz rozpoznanie mechanizmu immunologicznego, który za nią odpowiada. W tym kontekście niezwykle istotnym badaniem są testy serologiczne, w których oznacza się alergenowo swoiste przeciwciała. Pozytywny wynik takiego badania oznacza, że organizm, który zetknął się z alergenem, wyprodukował przeciwko niemu specyficzne immunoglobuliny E (IgE). Badania tego typu są nieinwazyjne – wystarczy pobrać od pacjenta próbkę krwi, a następnie nanieść ją na określone miejsca na teście, w którym zostały umieszczone alergeny. W ten sposób wykonanie testu serologicznego jest pozbawione ryzyka wystąpienia nieprzyjemnej lub nawet groźnej w skutkach reakcji układu odpornościowego jak np. przy testach skórnych.

Co ważne, negatywny wynik testu serologicznego nie musi automatycznie świadczyć o braku alergii, natomiast wynik pozytywny może uzyskać osoba, u której nie pojawiają się żadne niepokojące objawy. Dzieje się tak, chociażby w przypadku nadwrażliwości typu I – występowanie przeciwciał IgE jest wówczas warunkiem niezbędnym, lecz niewystarczającym do wystąpienia objawów typowych dla choroby o podłożu alergicznym. Stan, w którym osoba produkuje przeciwciała, lecz nie wykazuje objawów alergii, definiuje się jako uczulenie. Znów alergia jest warunkowana przez współistnienie wyraźnych objawów klinicznych. Należy przy tym pamiętać, że zidentyfikowane uczulenie wciąż może się po pewnym czasie rozwinąć w pełnoobjawową alergię.

Jakie mogą być przyczyny fałszywie pozytywnego testu serologicznego?

Przyczyny wyników fałszywie pozytywnych – czyli takich, które wskazują na wytwarzanie przeciwciał IgE, mimo że pacjent nie przejawia fizycznie zauważalnych objawów alergii – obejmują:

• uczulenie – kontakt z alergenem powoduje produkcję specyficznych przeciwciał IgE, jednak osoba nie wykazuje żadnych objawów klinicznych;
• atopię – czyli dziedziczną skłonność do nadmiernego wytwarzania przeciwciał IgE, a zatem mimo ich wykrycia nie obserwuje się żadnych objawów alergii. Według literatury skłonność ta może dotyczyć 15–20% populacji. Należy również wspomnieć, że choć sama atopia nie jest uznawana za chorobę, to znacząco zwiększa ryzyko ich rozwoju np. atopowego zapalenia skóry, astmy czy alergicznego nieżytu nosa i spojówek;
• wytwarzanie przeciwciał anty-CCD – organizm obok specyficznych przeciwciał IgE ma także zdolność produkowania przeciwciał przeciwko CCD (tzw. determinantom węglowodanowym). Przeciwciała anty-CCD nie mają możliwości zainicjowania reakcji alergicznej. Mimo to podobieństwo w budowie CCD może sprawić, że przeciwciała wytworzone w reakcji na styczność z jednym rodzajem alergenu mogą doprowadzić do uzyskania wyniku fałszywie pozytywnego dla innej substancji;
• obróbkę produktów spożywczych – w testach stosuje się przede wszystkim materiał surowy, dlatego pewne produkty spożywcze, które mogą wywoływać odpowiedź immunologiczną, niekoniecznie już to zrobią, gdy zostaną poddane określonym procesom technologicznym, np. obróbce termicznej;
• niedostateczne wysuszenie paska testowego – również może wpłynąć na fałszywie pozytywny wynik testu.

Niezależnie od tego, czy wynik testu serologicznego okaże się pozytywny, czy negatywny, pacjent nie powinien oceniać go samodzielnie. Każdy rezultat badań musi zostać skonsultowany z lekarzem, który obok wyników testu będzie miał również wiedzę o m.in. historii choroby i występowaniu objawów klinicznych.